- Χαιρετίζει την ανακοίνωση ΟΚΥπΥ για λειτουργία Τμήματος Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Εφήβων
Η Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Κύπρου, ως ο επιστημονικός φορέας των παιδοψυχιάτρων της Κύπρου, χαιρετίζει την πρόσφατη ανακοίνωση του Οργανισμού Κρατικών Υπηρεσιών Υγείας (ΟΚΥπΥ) σχετικά με τη λειτουργία του Τμήματος Ενδονοσοκομειακής Νοσηλείας Εφήβων (ΤΕΝΕ).
Η Εταιρεία μας, βασιζόμενη σε αμιγώς επιστημονικά και ακαδημαϊκά κριτήρια, θεωρεί απαραίτητο να επισημάνει τα ακόλουθα:
Επιστημονική Τεκμηρίωση και Διεθνή Πρότυπα
Το θεραπευτικό μοντέλο της “θεραπείας περιβάλλοντος” (milieu therapy) με ψυχοδυναμικό προσανατολισμό που εφαρμόζεται στο ΤΕΝΕ αποτελεί διεθνώς αναγνωρισμένη προσέγγιση στην εφηβική ψυχιατρική. Σύμφωνα με πρόσφατες συστηματικές ανασκοπήσεις στη διεθνή βιβλιογραφία, η ολιστική αντιμετώπιση των εφήβων εντός ενός δομημένου και ασφαλούς περιβάλλοντος αποδεικνύεται ιδιαίτερα αποτελεσματική για σοβαρές ψυχιατρικές καταστάσεις.
Η Σημασία του Προστατευμένου Θεραπευτικού Πλαισίου
Η παιδοψυχιατρική κοινότητα υπογραμμίζει ότι η εμπιστευτικότητα και η διασφάλιση ενός προστατευμένου θεραπευτικού περιβάλλοντος αποτελούν θεμελιώδεις αρχές της αποτελεσματικής παρέμβασης. Δημοσιεύματα που περιέχουν ανακριβείς ή αποσπασματικές πληροφορίες για τη λειτουργία του ΤΕΝΕ δύνανται να:
1. Υπονομεύσουν τη θεραπευτική συμμαχία μεταξύ επαγγελματιών ψυχικής υγείας, εφήβων και οικογενειών
2. Ενισχύσουν το στίγμα που συνδέεται με την ψυχική νόσο και την ενδονοσοκομειακή ψυχιατρική νοσηλεία
3. Αποτρέψουν οικογένειες από το να αναζητήσουν έγκαιρα εξειδικευμένη βοήθεια
4. Επιφέρουν δευτερογενή τραυματισμό στους ήδη ευάλωτους εφήβους που νοσηλεύονται
Νομοθετικό Πλαίσιο και Δικαιώματα του Παιδιού
Η λειτουργία του ΤΕΝΕ, όπως ορθά επισημαίνεται στην ανακοίνωση του ΟΚΥπΥ, είναι πλήρως εναρμονισμένη με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο Άρθρο 24 της Σύμβασης, το οποίο κατοχυρώνει το δικαίωμα κάθε παιδιού στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο υγείας και πρόσβασης σε υπηρεσίες θεραπείας και αποκατάστασης.
Επιπλέον, οι διαδικασίες που ακολουθούνται για την προαιρετική ή υποχρεωτική νοσηλεία διασφαλίζουν τόσο την προστασία του εφήβου όσο και τον σεβασμό των δικαιωμάτων του, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για την παιδοψυχιατρική φροντίδα.
Η Αναγκαιότητα Διατήρησης της Ακεραιότητας του Πλαισίου Λειτουργίας
Η Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Κύπρου τονίζει την κρίσιμη σημασία της μη καταστρατήγησης του θεσμοθετημένου πλαισίου λειτουργίας του ΤΕΝΕ για τους ακόλουθους επιστημονικά τεκμηριωμένους λόγους:
1. Η συστηματική και συνεπής εφαρμογή των προβλεπόμενων διαδικασιών διασφαλίζει την απαραίτητη συνέχεια και προβλεψιμότητα στο θεραπευτικό περιβάλλον, στοιχεία που αποτελούν προϋποθέσεις για την αίσθηση ασφάλειας των εφήβων με σοβαρές ψυχιατρικές διαταραχές.
2. Τα πρωτόκολλα και οι διαδικασίες που προβλέπονται στο πλαίσιο λειτουργίας έχουν σχεδιαστεί βάσει εμπεριστατωμένης επιστημονικής γνώσης και διεθνών προτύπων. Οποιαδήποτε παρέκκλιση από αυτά θέτει σε κίνδυνο την επιστημονική αρτιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών.
3. Η αυστηρή τήρηση των χρονικών ορίων και των προϋποθέσεων νοσηλείας συμβάλλει στην αποφυγή φαινομένων ιδρυματισμού και στη διασφάλιση της έγκαιρης επανένταξης του εφήβου στο φυσικό του περιβάλλον.
4. Η απαρέγκλιτη τήρηση του πλαισίου λειτουργίας αποτελεί ζήτημα επαγγελματικής ηθικής και δεοντολογίας για όλους τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας που εμπλέκονται στη φροντίδα των εφήβων.
5. Η συμμόρφωση με το θεσμοθετημένο πλαίσιο παρέχει νομική προστασία τόσο στους εφήβους και τις οικογένειές τους όσο και στους επαγγελματίες υγείας, διασφαλίζοντας ότι όλες οι παρεμβάσεις πραγματοποιούνται εντός του προβλεπόμενου νομικού πλαισίου.
6. Η τήρηση των προβλεπόμενων διαδικασιών ενισχύει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στη λειτουργία του ΤΕΝΕ, στοιχεία απαραίτητα για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Η Επιδημιολογική Διάσταση
Τα στατιστικά στοιχεία που παρουσιάζονται στην ανακοίνωση του ΟΚΥπΥ (897 εισαγωγές από το 2012 έως το 2024) αντανακλούν την αυξανόμενη ανάγκη για εξειδικευμένες ενδονοσοκομειακές υπηρεσίες ψυχικής υγείας για εφήβους. Διεθνείς επιδημιολογικές έρευνες καταδεικνύουν αύξηση στη συχνότητα εμφάνισης σοβαρών ψυχιατρικών διαταραχών στην εφηβεία, ιδιαίτερα μετά την περίοδο της πανδημίας COVID-19. Η ύπαρξη και απρόσκοπτη λειτουργία δομών όπως το ΤΕΝΕ αποτελεί επομένως ζωτικής σημασίας παράγοντα για τη δημόσια υγεία.
Έκκληση για Υπεύθυνη Ενημέρωση
Η Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Κύπρου συντάσσεται με την έκκληση του ΟΚΥπΥ προς όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για επίδειξη υπευθυνότητας στην ενημέρωση σχετικά με ζητήματα ψυχικής υγείας εφήβων. Η ακριβής και ευαισθητοποιημένη προσέγγιση τέτοιων θεμάτων από τα μέσα ενημέρωσης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της συλλογικής προσπάθειας για προαγωγή της ψυχικής υγείας και καταπολέμηση του στίγματος.
Η θέση της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Κύπρου σε σχέση με δημοσιεύματα που αφορούν την διαχείριση περίπτωσης εφήβου με αυτιστική διαταραχή:
Τα παιδιά με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος και οι οικογένειές τους από την στιγμή της διάγνωσης έχουν να αντιμετωπίσουν πολλές και συνεχόμενες προκλήσεις. Χρειάζονται την συνεχή υποστήριξη από την πολιτεία σε πολλαπλά επίπεδα για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες και να υποστηρίξουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το παιδί τους. Συνοδοιπόροι σε αυτό το δύσκολο ταξίδι είναι οι γιατροί και οι θεραπευτές τους. Η κάθε περίπτωση είναι μοναδική και για την καλύτερη αποτελεσματικότητα είναι απαραίτητη η συνεργασία όλων των εμπλεκομένων αλλά και της οικογένειας.
Στην Κύπρο όσο αφορά στην ειδικότητα μας έχουν γίνει αξιόλογα βήματα την τελευταία δεκαετία. Νέοι συνάδελφοι εκπαιδεύτηκαν και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, δημιουργήθηκαν Πολυθεματικά Κέντρα στον Ιδιωτικό και Δημόσιο Τομέα. Πρόσφατα λειτούργησε το Κέντρο Αναπτυξιακών Διαταραχών στον Δημόσιο Τομέα με στόχο την έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση. Η δημιουργία του ΓΕΣΥ έδωσε περισσότερες και οικονομικότερες λύσεις στην επιλογή ιατρού και θεραπευτών εκ μέρους της οικογένειας. Η λειτουργία του ΤΕΝΕ, όπου νοσηλεύονται για μικρό χρονικό διάστημα, σοβαρά παιδοψυχιατρικά περιστατικά (απόπειρες αυτοκτονίας, σοβαρές περιπτώσεις με διαταραχή διατροφής, ψυχώσεις κ.ά.) στηρίζει σημαντικά το έργο που καλούμαστε να επιτελέσουμε. Εξυπηρετεί παγκύπρια και συνήθως είναι υπερπλήρες. Μέχρι το 2012 όλα αυτά τα περιστατικά παραπέμπονταν για νοσηλεία στο εξωτερικό με πολλές θυσίες από πλευράς των οικογενειών και μεγάλο οικονομικό κόστος για το κράτος και τις οικογένειες. Όμως για την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του, αλλά και για την ασφάλεια των ασθενών και προσωπικού, υπάρχουν κανονισμοί και πρωτόκολλα που οφείλουν να τηρούνται και από τους παροχείς αλλά και τους δικαιούχους.
Από την άλλη υπάρχουν πολλές ακόμα ανάγκες όπως η ανάγκη δημιουργίας Μονάδας Νοσηλείας, Κέντρων Ημέρας και Θεραπευτικών ή άλλων Ξενώνων, όπου θα μπορούν να φιλοξενούνται παιδιά και έφηβοι με ΔΑΔ ή άλλες ψυχικές διαταραχές για μικρότερο ή μεγαλύτερο διάστημα με σκοπό μεταξύ άλλων την ανακούφιση της οικογένειας ή και την διευκόλυνση ακόμα, απλών καθημερινών αναγκών που μπορεί να έχουν να αντιμετωπίσουν.
Τονίζουμε ότι η μεταφορά των νεαρών ασθενών μας στα ιατρεία για εκτίμηση είναι αρμοδιότητα των γονέων. Η Αστυνομία είναι υποχρεωμένη να συμβάλει στη μεταφορά περίπτωσης για την οποία έχει εκδοθεί διάταγμα υποχρεωτικής ψυχιατρικής εκτίμησης ή νοσηλείας από τα αρμόδια Δικαστήρια και σε καμία περίπτωση δεν γίνεται χρήση χειροπαίδων εξ όσων είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε. Αντίστοιχη αντιμετώπιση μπορεί να υάρξει σε περιπτώσηε όπου δεν έχει προηγηθεί διάταγμα αλλά η διεγερμένη και επικίνδυνη συμπεριφορά του παιδιού/έφηβου δεν επιτρέπει την ασφαλή μεταφορά του από τους οικείους του και επιβάλλει κάποια παρέμβαση από την Αστυνομία στα πλαίσια πάντα της σχετικής νομοθεσίας. Όπως έχουμε πληροφορηθεί στο πρόσφατο παρελθόν, μετά από έκκληση βοήθειας κάποιας οικογένειας με παιδί σε κρίση, η Αστυνομία με περιπολικό διευκόλυνε το αυτοκίνητο της οικογένειας έτσι ώστε να φτάσει έγκαιρα, με ασφάλεια και να λάβει την ενδεδειγμένη ιατρική βοήθεια.
Καλούμε όλους, Κρατικές Υπηρεσίες, Ιδιωτικό Τομέα, Φορείς και Οργανώσεις που εκπροσωπούν παιδιά με ψυχικές ή αναπτυξιακές διαταραχές, ΜΚΟ, Πανεπιστήμια να ενώσουμε τις δυνάμεις και την εμπειρογνωμοσύνη μας για να γίνουν συντονισμένες και στοχευεμένες δράσεις και να εφαρμοστούν το συντομότερο δυνατόν οι δράσεις που καταγράφονται στην Εθνική Στρατηγική για τον αυτισμό στην εκπόνηση της οποίας συμμετείχαν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς συμπεριλαμβανομένης και της Εταιρείας μας.
Τέλος η Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Κύπρου παραμένει προσηλωμένη στην προάσπιση της ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και εκφράζει την πλήρη υποστήριξή της στις προσπάθειες του ΟΚΥπΥ και του επιστημονικού προσωπικού του ΤΕΝΕ για παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών ψυχικής υγείας σύμφωνα με τα διεθνή επιστημονικά πρότυπα.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο της Κυπριακής Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας,
Ειρ. Λόρδου, Πρόεδρος
Ζ. Κυπριανού, Γενικός Γραμματέας
